Mars’ta keşfedilen sıra dışı kayalar, Kızıl Gezegen’de geçmiş yaşamın varlığına dair şimdiye kadarki en ilgi çekici kanıtları içeriyor.
Detaylar haberimizde…
NASA’nın Perseverance Rover aracı keşif sırasında nehir yatağında; çamurtaşlarına, leopar benekli kayalara ve haşhaş tohumlarına rastladı.
Bilim insanları, bu yapıların kimyasal reaksiyonlarla oluşan ve eski Mars mikroplarıyla ilişkilendirilebilecek mineraller içerdiğine inanıyor.
Minerallerin doğal jeolojik süreçlerle oluşmuş olması mümkün, ancak NASA bir basın toplantısında, bu yapıların şimdiye kadar bulunan en net yaşam belirtileri olabileceğini söyledi.
Bulgular, NASA’nın “potansiyel biyoimzalar” olarak adlandırdığı kriterleri karşılayacak kadar önemli.
Bu, biyolojik kökenli olup olmadıklarını belirlemek için daha fazla araştırma yapılmasını gerektirdiği anlamına geliyor.
Imperial College London’dan gezegen bilimci ve Nature dergisinde yayınlanan bir çalışmanın yazarlarından Prof. Sanjeev Gupta, “Daha önce böyle bir şey görmemiştik, bu yüzden bence bu büyük bir olay. Kayalarda, Dünya’da görseydiniz biyolojiyle, yani mikrobiyal süreçlerle açıklanabilecek özellikler bulduk. Yani yaşam bulduğumuzu söylemiyoruz, ama bunun bize gerçekten peşinden koşacak bir şey verdiğini söylüyoruz.” dedi.
NASA Bilim Misyonu Direktörlüğü Yardımcı Yöneticisi Dr. Nicola Fox, basın toplantısında, “Artık bir fosil görmek gibi. Belki bir yemek artığıydı, belki de bu yemek dışkıyla atılmıştı ve burada gördüğümüz şey bu,” dedi.
Minerallerin mikroplar tarafından üretilip üretilmediğini tam olarak doğrulamanın tek yolu, kayaları analiz için Dünya’ya geri getirmek olacak.
NASA ve ESA tarafından bir Mars örnek getirme görevi önerildi, ancak geleceği oldukça belirsiz görünüyor. ABD Uzay Ajansı’nın bilim bütçesi, Başkan Trump’ın 2026 bütçesinde öne sürülen büyük kesintilerle karşı karşıya ve örnek getirme görevi de iptal edilme tehlikesiyle karşı karşıya.
Mars bugün soğuk ve kurak bir çöl. Ancak milyarlarca yıl önce kalın bir atmosfere ve suya sahip olduğuna dair kanıtlar var ve bu da onu geçmiş yaşam aramak için umut verici bir yer haline getiriyor.
2021’de Mars yüzeyine inen Perseverance Rover, biyoloji belirtileri aramak için gönderildi. Son dört yılını, bir zamanlar içine nehir akan eski bir göl olan Jezero Krateri adlı bir bölgeyi keşfederek geçirdi.
Robot, geçen yıl Bright Angel Formasyonu adı verilen bir alanda, nehrin oyduğu bir kanyonun dibinde leopar desenli kayalar buldu. Yaklaşık 3,5 milyar yaşındalar ve kilden oluşan ince taneli bir kaya türü olan çamurtaşından oluşuyorlar.
New York’taki Stony Brook Üniversitesi’nden ve aynı zamanda Perseverance misyonunda bilim insanı ve makalenin baş yazarı olan Joel Hurowitz, “Bu kayalarda ilginç bir kimya olduğunu hemen anladık, bu yüzden hemen heyecanlandık,” dedi.
Keşif aracı, kayalardaki mineralleri analiz etmek için yerleşik laboratuvarındaki çeşitli cihazları kullandı. Bu veriler daha sonra bilim insanlarının incelemesi için Dünya’ya gönderildi.
Dr. Hurowitz, “Bulduğumuz şeyin, bir gölün dibinde biriken çamurda meydana gelen bir dizi kimyasal reaksiyonun kanıtı olduğunu düşünüyoruz. Bu kimyasal reaksiyonlar çamurun kendisi ile organik madde arasında gerçekleşmiş gibi görünüyor ve bu iki bileşen yeni mineraller oluşturmak üzere reaksiyona girmiş,” diye açıkladı.
Dünya’daki benzer koşullarda, mineralleri oluşturan kimyasal reaksiyonlar genellikle mikroplar tarafından yönlendirilir.
Dr. Hurowitz, “Bu, bugüne kadar elde ettiğimiz en ikna edici potansiyel biyoimza tespiti gibi görünüyor.” dedi.
Bilim insanları ayrıca minerallerin mikroplar olmadan nasıl oluşmuş olabileceğini de incelediler ve kimyasal reaksiyonların arkasında doğal jeolojik süreçlerin de olabileceği sonucuna vardılar.
Ancak bunlar yüksek sıcaklıklar gerektirecek ve kayalar ısıtılmış gibi görünmüyor.
Dr. Hurowitz, “Biyolojik olmayan yollarda bazı zorluklar bulduk, ancak bunları tamamen göz ardı edemeyiz” dedi.
Bu Keşif, Mars’ta Yaşam Olduğunun Kanıtı Mı?
Bir yaşam belirtisinin veya bilim insanlarının “biyoimza” olarak adlandırdığı şeyin kesin olarak bulunduğunu kanıtlamak çok fazla analiz gerektiriyor. Farklı bilimsel araçlardan elde edilen çok sayıda kanıt ve biyolojik sinyalin üretilebileceği jeolojik bağlamın kapsamlı bir şekilde incelenmesi şart. Böylesine çığır açıcı bir sonuca varmadan önce muazzam miktarda inceleme ve tartışma yapılması gerekiyor.
Perseverance, Mars’ı keşfederken örnekler topluyor. Bunlar kutularda saklanıyor ve Mars yüzeyine bırakılarak görev bekliyor.
NASA’nın böyle bir girişime yönelik planları, bütçe kesintileri tehdidi nedeniyle belirsizliğini koruyor, ancak Çin de 2028’de başlatılması beklenen bir örnek getirme görevi yürütüyor.
Prof. Gupta, “Bu örnekleri Dünya’da görmemiz gerekiyor. Gerçek bir güven için çoğu bilim insanının bu kayaları Dünya’da görüp incelemek isteyeceğini düşünüyorum. Bu, geri getirmemiz gereken en öncelikli örneklerimizden biri.”dedi.
Derleyen: Damla Şayan
