- Araştırmacılar, Theia adı verilen Mars büyüklüğündeki bir protoplanetin yaklaşık 4,5 milyar yıl önce ilkel Dünya’ya çarpması sonucu Ay’ın oluştuğundan şüpheleniyorlardı.
- Kelimenin tam anlamıyla Dünya’yı paramparça eden bu olay, büyük miktarda enkazı parçalayarak sonunda gezegenimizin yalnız uydusunu oluşturdu.
Çin Bilimler Akademisinden bir grup bilim insanı, Theia’nın daha önce düşünülenden daha büyük parçalarının Dünya’nın derinliklerine saplanmış olabileceği teorisini destekleyen yeni kanıtlar bulduklarını iddia ediyor.
Ekip, Afrika kıtasının ve Pasifik Okyanusu’nun derinliklerine gömülmüş olan ve LLVP’ler olarak bilinen iki devasa madde bloğunu analiz etti. Nature dergisinde yayımlanan yeni bir makalede ayrıntılı olarak açıklandığı gibi, bu blokların olası kökenini bulmak için karmaşık akışkanlar dinamiği simülasyonları yürüttüler.
Theia benzeri devasa bir cismin Dünya’ya çarpmasını simüle eden ekip, Dünya’nın mantosunun üst yarısının bu süreçte eriyerek cismin kabaca yüzde onunun sonunda Dünya’nın derinliklerine, çekirdeğine yakın bir yere gitmesine izin vereceğini buldu.
Bu kabarcıklar, daha sonra konveksiyon akımları nedeniyle çalkalanarak büyüyecek ve iki LLVP’yi oluşturacaktı.
Önceki simülasyonlar, Theia’nın sadece izlerinin uzun zaman önce Dünya’nın içinde eridiği sonucuna varmıştı. Ancak yeni çalışma, Mars büyüklüğündeki protoplanetin çok daha fazlasının gezegenimizin içine hapsolduğunu, yaklaşık yüzde onunun bile Dünya’nın toplam kütlesinin kabaca yüzde iki ila üçünü oluşturduğunu gösteriyor.
Neyse ki bu, aynı zamanda bu yeni teoriyi test etmek için nispeten basit bir yolumuz olabileceği anlamına geliyor.
Caltech’te jeofizikçi olan başyazar Qian Yuan, ScienceAlert’e yaptığı açıklamada, “Ay’ı oluşturan çarpma simülasyonlarının çoğunda Ay materyallerinin büyük bir kısmı, çarpan etkenden geliyor. Bu nedenle gelecekteki görevlerin Ay manto kayalarını alabileceğini ve aynı kimyasal imzaları paylaşıp paylaşmadıklarını görmek için bunları manto bloklarıyla karşılaştırabileceğini umuyoruz.” dedi. “Ay manto kayası ve LLVP ile ilişkili bazaltlar aynı kimyasal imzaları paylaşıyorsa, her ikisi de Theia’dan kaynaklanmalıdır.”
Geriye pek çok soru kalıyor ve araştırmacıların tüm meslektaşları, iki LLVP’nin esas olarak 4,5 milyar yıl önceki bir çarpışmadan arta kalanlar olduğu sonucuna tamamen katılmıyor.
Çalışmada yer almayan Colorado Boulder’daki Southwest Araştırma Enstitüsünden gezegen bilimci Robin Canup, Theia’nın sözde parçalarının “önümüzdeki dört buçuk milyar yıl boyunca Dünya’nın mantosuna karışmaktan ve homojenleşmekten” nasıl kaçındığının bir gizem olarak kaldığını belirtti.
Günün sonunda, gezegenimizin tarih öncesine bu kadar geriden bakmak zor. Gezegenimizin merkezine sondaj yapmak mümkün değil ve Ay’ın yüzeyinde bulacaklarımızın Yuan ve meslektaşının kışkırtıcı teorisini destekleyip desteklemeyeceğini ancak zaman gösterecek.
Derleyen: Görkem Süner
