Yeni tüp bebek girişimi embriyoların IQ’sunu tahmin edebildiğini iddia ediyor.
Detaylar haberimizde…
21. yüzyıl, girişimlerin nispeten niş bir iş yaklaşımından trilyonlarca dolarlık bir fenomene dönüşmesine tanık oldu. 2021 ile 2023 yılları arasında girişimler tahmini olarak 7,6 trilyon dolar küresel değer üretti. 2019 ile 2023 yılları arasında -genel olarak ekonomi için çalkantılı bir dönem- ABD’deki girişim sayısı yine de %16 arttı.
Ancak tüm bu başarı, beraberinde büyük bir risk de getiriyor. Girişimlerin üçte ikisinden fazlasının yatırımcılara olumlu bir getiri sağlayamadığı tahmin ediliyor. Birçoğu, herhangi bir getiri elde edemeden başarısız oluyor.
Bu başarısızlık oranı, girişimci adaylarını fikirlerini duvara atıp hangisinin tutunacağını görmeye teşvik ediyor. Son birkaç ayda, Rent-A-Thug uygulaması, kâr amacı güden bir çalar saat ve dışkıları analiz eden yapay zeka destekli bir kamera gibi ilham verici girişimlerde bulundu.
Bu girişimlere, yeni bir “genetik” girişimi de eklendi: Herasight.
Herasight, genetikçiler Tobias Wolfram ve Alex Strudwick Young tarafından tanıtıldı. Young, şirketin fikri mülkiyeti korumak için girişimlerin kullanabildiği gizli geliştirme dönemi olan “gizli mod”dan çıktığını duyurdu. Duyuruda Young, şirketi bir “tüp bebek (IVF) girişimi” olarak tanımladı ve belirli bir embriyo setinde 17 farklı hastalığın gelişme olasılığını tahmin edebileceğini iddia etti.
Widget ile IQ Tespiti
X’de yaptığı bir paylaşımda Young, Herasight’ın halihazırda “yüzlerce embriyo” taradığını iddia etti. Duyuruya, şirket tarafından geliştirilen etkileşimli bir widget’ın ekran görüntüsü eşlik etti. Bu widget, bir bebeğin IQ puanını tahmin etmek için bir zeka aralığı da içeriyordu.
Widget’ı kullanarak IQ tahmini yapmak için, kullanıcılar önce şizofreni, melanom ve gut gibi özellikler ve hastalıklar listesinden “zeka”yı seçerler. Ardından, anne ve babanın ırksal kökenini ve ortalama aile IQ’sunu seçerler. Buradan, 3 ila 20 arasında bir “embriyo sayısı” girilir ve algoritmanın sihrini göstermesi beklenir.
Embriyoların IQ gibi özellikler açısından taranması ABD’de teknik olarak yasal olsa da, Birleşik Krallık gibi diğer ülkelerde bu uygulama yasaktır ve birçok bilim insanı, embriyonik taramanın boy veya zeka gibi özellikleri gerçekten tahmin edebileceğine dair kanıt eksikliğine dikkat çeker.
Young, “Bugün, aile içinde doğrulanmış 17 hastalık için tahmin edicilerimizin daha iyi performans göstererek rakiplerini geride bıraktığını gösteren bir makaleyle gizlilikten çıkıyoruz,” dedi.
Pazar açısından bakıldığında, çocuk sahibi olmak insanların genetik hakkında ciddi olarak düşündüğü nadir zamanlardan biri ve bu özel uygulama aynı zamanda genetik sonuçların doğrudan eyleme geçirilebildiği nadir bir örnek.
Herasight ekibi de, milyarder Elon Musk’ın en az bir çocuğunu dünyaya getirmek için kullandığı bildirilen abonelik tabanlı tüp bebek platformu Nucleus Genomics veya Orchid gibi diğer öjeni projelerinden çalışmalarının nasıl farklılaştığını ayrıntılarıyla açıkladıkları bir rapor yayınladı.
Bu rapor, Herasight ekibinin seçici insan yetiştirme gibi oldukça tartışmalı bir konuyu yeniden ele alma girişimlerini ortaya koyuyor. Yazarlar, iş modelleriyle ilgili olarak genetik taramanın gerçek dünyadaki eşitsizliği artırma olasılığının çok yüksek olduğu gibi “biyoetik kaygılara” özen gösteriyorlar.
Yazarlar, genetik taramanın ve kapsadığı araştırmaların teknik sınırlamalarını ihtiyatla kabul etseler de, girişimlerinin öjeni temeline değinmiyorlar; bu, açıklayıcı bir boşluk ve muhtemelen insan üremesinin geleceği açısından aydınlatıcı bir boşluk.
Derleyen: Damla Şayan
